Kerkhofblommen

Zo daar ooit een blomke groeide
over ‘t graf waarin gij ligt,
of het nog zo schone bloeide:
zuiver als het zonnelicht,
blank gelijk een lelie blank is,
vonklende als een rozenhert,
needrig als de needre ranke is
van de winde daar m’ op terdt,
riekend, vol van honing, ende
geren van de bie bezocht,
nog en waar ‘t, voor die u kende,
geen dat u gelijken mocht!

guido gezelle

Op een miezerige dag einde oktober reden vriendin en ik naar de Centrale Begraafplaats in Brugge-Assebroek. Dit is een héél groot kerkhof waarin je uren kan rondwandelen . Je vindt er oude vergane grafstenen, sommige overgroeid met mos en varens , andere omringd met wilde bloemen die door de stenen groeien. De tijd en soms eeuwen zijn hier voorbijgekomen en bij sommige graven vraag je je af of er nog familie zou leven. Het oudste gedeelte lijkt bevroren in de tijd en tussen bomen en struiken en mos leiden deze graven een eigen leven tot ze zijn opgegaan in de natuur.

Je merkt een evolutie in de tijd: van pompeuze grafstenen, grafkelders en kapellen naar de gewone- en kleine grafzerken en de strooiweide en de muren vol plakkaatjes waarachter een urne staat. Het meest ontroerend zijn de grafzerkjes van kleine kinderen .

Een nieuwe trend is het hergebruik van een graf en dat zie je ook op dit kerkhof waar oude graven opnieuw worden gebuikt. De namen worden niet gewist maar ofwel wordt er een glazen wand gemonteerd met de namen van de nieuwe overledenen ofwel wordt er op de graftombe een kleine zerk geplaatst met eveneens de nieuwe namen op.

Dit jaar zijn we niet tot bij de herdenkingsgraven gegaan van de soldaten. Dat deden we vorig jaar waarvan je hier een verslag kan lezen en bekijken : (klik)


Er zijn nog een aantal kapelletjes aan te treffen op dit kerkhof waar hele families een laatste rustplaats hebben.

Op het oudste gedeelte zie je grote grafzerken overwoekerd door mos en varens , soms half vergaan en andere dan weer gesteund met ijzeren staven om niet om te vallen. Bij de meeste graven zie je geen bloemen of enig aandenken van recente datum.

Toch straalt er een zekere rust uit op deze plaats. Je vraagt je af wie er daar begraven ligt en wat ze bij leven gedaan hebben . Of ze een gezin hadden en gelukkig waren…Een plaats om te mijmeren over het verleden.

Op dit kerkhof liggen heel veel zusters, broeders , paters… begraven. Soms krijgen ze allemaal een kruisje( ieder orde had zijn eigen kruisje), soms een gemeenschappelijke zuil of een stenen/marmeren wand met de namen van de overledenen op.

Bij de grafstenen hieronder ben ik even blijven stilstaan om de tekst te lezen .Tot een vrouw bij me kwam staan en spontaan vertelde dat hier de jongeren begraven liggen die in Cavalese in een skilift zaten en daar uit het leven zijn gerukt door een vliegtuig die tegen de kabelbaan vloog. De schuin lopende tekst symboliseert de kabelleiding! De tekst is veelzeggend : een jonge droom is aan flarden gevlogen. Het hele jaar door staan er frisse bloemen bij al deze jongeren die toen zijn verongelukt. Zij was de grootmoeder van een van deze jongeren… Ik heb stilletjes naar haar geluisterd…

De kindergrafjes zijn ontroerend door de speelse elementen op en rond de perkjes

Een groot deel van het kerkhof is ingevuld met grote grafzerken van recentere datum

Een kerkhof bezoeken is altijd even teruggaan in de tijd …

11 November

Op 11 november herdenken we het einde van de Eerste Wereldoorlog. In België, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en enkele andere Gemenebestlanden vinden er dan herdenkingsplechtigheden plaats om 11 uur ’s morgens.
Want het was op het elfde uur van de elfde dag van de elfde maand dat in 1918 de wapens zwegen.

Deze foto’s zijn genomen op het Kerkhof van Brugge.
Over het hele kerkhof zijn herdenkingsplaatsen voor de overledenen van beide Wereldoorlogen.

 

Belgische militairen

Soldaten van het Commonwealth

Omgebracht tijdens de oorlog.

Een eenzaam graf van een soldaat gestorven in de 1 wereldoorlog.

Oudstrijders gestorven na de oorlog

Een gedenksteen voor de gesneuvelde Duitse militairen van eerste Wereldoorlog

Het kerkhof op 1 november

 

Vorige week op een zonnige namiddag ben ik naar de centrale begraafplaats gegaan. Het was er rustig en dan vind ik het fijner om daar even rond te wandelen en goedendag te zeggen aan vrienden en kennissen die daar hun laatste rustplaats hebben. Ooit zal ik daar ook rusten en zullen anderen hopelijk ook even langskomen om goedendag te zeggen. Dat is nu eenmaal het leven en hoe ouder je wordt hoe meer dat je beseft dat  het leven eindig is voor iedereen, zonder onderscheid .
Overdaad aan bloemen is op de foto’s nog niet merkbaar . Velen wachten tot de vooravond van  1 november  om bloemen bij de graven neer te zetten.

Ontelbare rijen met gestapelde vijfhoekige betonnen blokken met urnen waar ook de urne van opa in geborgen ligt.

Bij de strooiweide hebben ze een monumentje gezet en arduinen zuilen geplaatst waar een naamplaatje kan op bevestigd worden. In de boom op de strooiweide hangen kleine herinneringen.

Langs en op de strooiweide worden bloemen gelegd

De tendens is tegenwoordig  kleine grafkeldertjes waar een urne wordt in geplaatst. Die worden  al op voorhand geplaatst. Er is enkel eigen keuze voor een dekplaat in marmer of andere materiaal.

Mijn ouders liggen hier nog in dit perk( bovenste foto) , de concessie is verstreken , de grafsteen is verwijderd en pas als alle concessies in dit perk zijn verlopen wordt er overgegaan tot opruimen en aanleg van een nieuw perk.
Bij de tweede foto is er na een ontruiming niet meer overgegaan tot aanleg van een nieuw perk maar werd er een stilteplaats gecreëerd met een slingerend stenen levenspad en enkele banken.

Een groot deel van de parkbegraafplaats bestaat uit grafzerken die een bepaalde hoogte en breedte mogen hebben. Materiaal naar eigen keuze . Geen praalgraven of exuberante toestanden. Er wordt op de parkbegraafplaats allang gestreefd naar eenvormigheid. Iedereen gelijk in de dood !

Het perk( in feite moet ik spreken over tuinkamers die allen omrand zijn met een haagje) waar kinderen begraven liggen . Daar breekt je hart.

De parkbegraafplaats heeft een enorme opkuis achter de rug en ziet er tegenwoordig wat kaal uit. Alleen de herfstkleuren van de bomen fleuren het  op en de vele bloemen die tegen 1 november een plaatsje zullen krijgen bij de vele graven. Er is een onthaal bijgebouwd en een terras waar na de begrafenisplechtigheid nog wat kan uitgerust of nagepraat worden.

November op ‘t Kerkhof

 

Op ‘t kerkhof

Op ’t kerkhof onder zonovergoten verdriet
waar evenzoveel bloemknoppen bloeien
als er tranen op bodemloze aarde vloeien,
is het rustig denken over wat was en niet meer is.

Ook chrysanten wit geel rood, nog niet dood,
is één zelfde lot uiteindelijk beschoren,
tezamen met de beenderen, de resten van leven,
zielen die verzanden in zwarte aarde,
om daar in verbondenheid te verdwijnen … tenzij,
tenzij ergens in ‘t oneindige een herinnering wacht.
Geduldig neemt ze haar tijd, voor ze wordt herdacht.
Eerst moet ’t verdriet immers verzachten.

En dan komen daar weer, na korte of lange tijd
misschien, maar zeker, zachte gedachten
Op ’t kerkhof is ’t rustig denken over wat was,
maar toch ook nooit helemaal verdwenen is.

 rdckx

 

Centrale Begraafplaats van Brugge

Gisteren beloofde ik om van dit grote kerkhof beelden te tonen. Het is een  indrukwekkende begraafplaats en ook erg bekend.  In het kader van Open Monumentendag kon je je inschrijven voor een bezoek met een gids. Hier was dat wel een pluspunt. Als je niet al te veel weet over de gebruiken die er waren  op oude begraafplaatsen  en de symboliek van de grafstenen krijg je toch een héél ander beeld hoe het er vroeger aan toe ging en waarom bepaalde graftekens geplaatst zijn.

De bevolking protesteerde aanvankelijk om de overledenen buiten de stad te laten begraven. Deels uit praktische overwegingen want wie bezat in die tijd een vervoermiddel?  Dus zij die geen vervoermiddel hadden dienden de kist te voet naar deze begraafplaats te brengen. Daarom zie je bij de oude grafmonumenten dat het allemaal begoede burgers waren. Die grafmonumenten waren niet alleen groot  maar toonden ook erg veel symbolische kernmerken .
Dat ging van obelisken ( Napoleon had een voorkeur voor Egyptische symbolen en de burgerij volgde) tot sarcofagen ( de overledenen werden wèl in de grond begraven niet in de sarcofaag),  kerkgebouwen …

Veel grafmonumenten zijn begroeid met mos en witte korstmos. Deze mogen niet verwijderd worden omdat ze ten eerste de grafstenen beschermen tegen erosie en anderzijds  toelaten dat zeldzame planten er tot leven komen. Zo zie je overal varens tussen de graven verschijnen ontstaan door de mossen. Bij het binnenkomen door het poortershuis staat een plakkaat dat er hier nergens pesticiden worden gebruikt!!


Op de grafmonumenten zie je terugkerende elementen zoals de zandloper(kan door vleugels vergezeld zijn. Soms zijn het 2 dezelfde vleugels en soms met 2 verschillende vleugels, van een duif en een vleermuis. Dit symbool verwijst naar de vluchtigheid van het leven en het verder gaan van de tijd.
Twee handen die als het ware uit elkaar glijden(symbool van de liefde die over de dood blijft bestaan of van de scheiding die door de dood tussen de geliefden is ontstaan).
De  vlam en de fakkel en het doodshoofd( symbolen die verwijzen naar het uitdoven of het einde van het leven en de vergankelijkheid).
De slang die in zijn eigen staart bijt en zo een cirkel vormt tref je op veel grafmonumenten aan : symbool van het eeuwig durende of  de wedergeboorte.
De urne zie je op veel grafmonumenten, de urne alleen of bedekt met een sluier : symbool van respect.
Een anker: symbool van stabiliteit, trouw en hoop
Op het kerkhof vind je veel klimop en dit mag niet verwijderd worden! Klimop is een eeuwig groene plant en een oud Keltisch symbool. Het verwijst naar de cyclus van de dood en de heropstanding en de eeuwigheid.
Op dit kerkhof is er een graf waar de klimop zo gewoekerd heeft dat het nu een boom is en ergens onderaan zie je met moeite een grafsteen! De overledene was destijds schilder aan het hof van Willem I. Ik heb er geen foto van want ik wist niet wat ik precies moest fotograferen!
Dan heb je ook nog de symbolen van het beroep dat de overledene tijdens zijn leven heeft uitgeoefend.

Een deel van het kerkhof is voorbehouden voor de geestelijken die in scholen,ziekenhuizen … gewerkt hebben. Indrukwekkend om al deze kleine kruisjes samen te zien staan.

Er is ook een geuzenafdeling waar mensen die niet katholiek waren werden begraven zoals de protestanten die indertijd een hele kolonie vormden in Brugge.
Ook een gedenksteen voor Duitse soldaten  uit wereldoorlog I en II. De stoffelijke resten zijn lang geleden al overgebracht naar de Duitse kerkhoven in de Westhoek.

Er is ook een ossuarium waar de stoffelijke resten  uit de oude grafmonumenten die worden verder verkocht worden ondergebracht. De gids vertelde dat het hoofdzakelijk schedels en grote beenderen waren die gevonden werden in deze eeuwenoude grafmonumenten.

Het is een uitgebreid log geworden  maar de gids wist ons van het begin af te boeien met de verhalen rond deze grafmonumenten.
Ik hoop dat het jullie lezers ook wat kan boeien. De weetjes komen van de gids en van een site over kerkhoven en de betekenis van de symbolen op internet.

Hier een deel waar de geuzen werden begravengraf van Achille Van Acker Het perk waar de geestelijken werden/worden begraven. Een enorme tombe van een liberale burgemeester die gelovig was: Een kruis op het hoofdeinde.
Liberalisme en katholicisme gingen niet samen vroeger!! Het graf van Guido Gezelle. Weinig ijzeren kruisjes Dit is enkel een gedenksteen van een priester.
De vrouw zit tegen een afgebroken pilaar. Haar man is overleden.Met mos overgroeid. Niets is nog leesbaar.
Maar het mag niet gekuist worden! Dit grafmonument valt op  door zijn lettergebruik.
De nieuwe eigenaars hebben een tekst  erop laten beitelen.
Alleen de letter N is geschilderd.
Gebeitelde letters slijten af en Nooit zou in de toekomst Ooit kunnen worden.Een kerk als grafmonument Ook een opnieuw gebruikt grafmonument. Klimop dat niet mag verwijderd worden! Hier ligt een bekende dokter uit Brugge met zijn vrouw begraven.
Hij gebruikte het familiegraf van de voorouders van zijn vrouw en liet er witte kruisjes op zetten
van al de vroeger overleden familieleden.
Pickery een bekende beeldhouwers familie Het kleine  grafmonument is over gekocht en 1 persoon is er begraven.
De naam van de tweede persoon( nog in leven) staat er al op.In het midden een afgebroken obelisk: het afbreken van het leven. Hoofdman van de schuttersgilde St Joris

Deze grafsteen is 150 jaar oud en de man heeft jaren vòòr zijn overlijden
moeten pleiten om dit als zijn grafsteen te mogen gebruiken!

 

 

 

Open Monumentendag

Gisteren had ik samen met mijn oudcollegaatje, ach laat ik haar maar bij naam noemen dat klinkt anders zo stijf. De tijd dat we collega’s waren is allang voorbij , we zijn met de tijd vriendinnen geworden. Dus opnieuw : ik deed gisteren een wandeling met Julia. Ik had tegen haar al gezegd dat ik eens een wandeling in de winkelstraat wilde doen. Dat komt er zelden van. Meestal rij ik met de fiets of met de auto tot waar ik boodschappen moet halen en dan rechtsomkeer naar huis. Nu wilde ik eens etalages bekijken en dat leek me wel leuker met twee dan alleen..

De bedoeling was eens  proberen of  die knie bestand was om een uurtje te wandelen. Dat lukte aardig en ondertussen kon ik een paar boodschappen meepikken. Op het einde van de Lippenslaan werd er even gerust  en dronken we een koffietje. De terugweg verliep ook vlotjes.
s’ Avonds toch nog een ontstekingsremmer genomen want je weet het maar nooit dat ik deze morgen weer kreupel zou lopen. Gelukkig niet , alleen mijn kuit was nog een beetje weerbarstig wellicht ook door het verkrampt lopen van de laatste dagen en ook wat stijf van het vele stilzitten ,hahaha!

Dus kon ik vandaag toch nog eens een wandelingetje doen 🙂  en het weer liet het ook toe. Voor een keertje geen regen !
Het was vandaag Open Monumentendag en de schoolvriendin die ook gidst was vandaag op post in het Brugs Kerkhof ,officiële benaming is Centrale begraafplaats van Brugge.

 De eerste teraardebestelling op dit kerkhof  gebeurde op 13 februari 1787.  Het decreet van 26 juni 1784 van keizer Jozef II bepaalde onder meer dat niemand nog in een kerk of binnen de stad mocht begraven worden. Het stadsbestuur van Brugge kocht daarom een terrein aan in de randgemeente Assebroek en richtte het in als begraafplaats. Dit kerkhof is erg groot  en de oude grafmonumenten zijn bewaard gebleven . Er is ook  een nieuw gedeelte waar de gangbare grafzerken de plaats hebben ingenomen van de grote ,soms pompeuze  grafmonumenten die veel symboliek meekregen!

Maar daar toon ik jullie morgen meer van. Ik wil de foto’s eerst nakijken!

De weg met de rijen bomen vòòr de ingang van het kerkhof loopt door als centrale laan achter de ingang ( het poortgebouw )van het kerkhof tot aan het grote kruis achteraan.